Алиментариус Кодексінің оқиғалар шежіресі

2024 жылғы 25 қарашада Женевада "Кодекс Алиментариус" Комиссиясының (бұдан әрі-Комиссия) 47 – ші сессиясы жұмысын бастады. Делегация құрамында комиссия жұмысына ҚР ДСМ СЭБК Ұлттық сараптама орталығының Басқарма Төрағасы Ерлан Қиясов, Кодекс Қазақстанның байланыс тұлғасы, Қазақстандағы Алиментариус Кодексінің мәселелері жөніндегі ұлттық үйлестірушісі Найля Қарсыбекова, Ұлттық сараптама орталығының стратегиялық даму және халықаралық ынтымақтастық департаментінің халықаралық ынтымақтастық бөлімінің маманы Жанар Толысбаева қатысты.

Алдын ала, 24 қарашада Еуропа өңірі елдерінің сессия алдындағы кездесуі өтті, онда комиссия сессиясының күн тәртібі шеңберінде қаралатын мәселелер бойынша өңірлік ұстаным талқыланып, қалыптастырылды.

Сессия барысында делегаттар ластаушы қоспалар, тағамдық қоспалар, пестицидтердің қалдықтары, ветеринариялық препараттардың қалдықтары, талдау және сынама алу әдістері жөніндегі комитеттер шеңберіндегі стандарттар мен нұсқаулықтарды талқылайды. Комиссия тарихында алғаш рет пестицидтер мен ветеринариялық препараттардың қалдықтары жөніндегі комитеттің ветеринариялық препараттар ретінде бір мезгілде қолданылатын микробқа қарсы препараттар мен пестицидтер бойынша бірлескен жұмысы жоспарланған.

Сондай-ақ, Еуропалық аймақ пен Таяу Шығыс елдерінің бейресми кездесуі өтті, онда екі аймақ үшін де басым мәселелер талқыланды: майлар мен өсімдік майлар жөніндегі комиссия шеңберіндегі стандарттар (Сирияның мәлімдемесіне сәйкес зәйтүн майы стандарты), жаңа піскен көкөністер мен жемістер комитеті (жүзім шырынындағы Брикс көрсеткіші), сондай-ақ Біріккен Арабтар Әмірліктер бастаған жаңа жұмыс түйе сүтінің стандартын әзірлеу. Қазақстан түйе сүті бойынша пікірталас мақаласына Елеулі консультациялық үлес қосты.

47-ші сессияда Комиссия мүше елдердің төраға және оның 3 орынбасарының позицияларына дауыс беруі өтті. Қазақстан делегациясы дауыс беру процесіне белсенді қатысты.

2024 жылғы 18-20 қарашада Душанбе қаласында «Кодекс Алиментариус Траст қорының ФАО/ДДСҰ жобасын іске қосу» Ұлттық семинары өтті. Басым бейінді комитеттер. Кодекстің электрондық құралдары». Бұл Кодекстің Траст қорының ФАО/ДДСҰ жобасының басталуын белгілеген алғашқы семинар. Денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау министрлігінің өкілі Саид Давлатзода, ДДҰ елдік кеңсесінің өкілі Умеда Садықова, ДДҰ сарапшысы Н.М. Карсыбекова құттықтау сөз сөйледі.

Семинар жұмысына негізгі мүдделі тараптар қатысты: Денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау министрлігі, Ауыл шаруашылығы министрлігі, Экономика және сауда министрлігі, РТ Үкіметі жанындағы Азық-түлік қауіпсіздігі комитеті, республикалық тамақтану орталығы, «Тәжікстандарт» агенттігі, тамақ өнімдерін өндірушілер.

Семинарда Кодекс Алиментариус Комиссиясы және Кодекс Алиментариус Траст қорының елдердің әлеуметін арттырудағы рөлі туралы профессор Н.М. Қарсыбекова, ҚР Кодекс байланыс тұлғасы Ж.Т. Толысбаева байланыс тұлғасының функционалдық міндеттері және өзінің кәсіби тәжірибесі туралы ақпаратпен бөлісті. Содан кейін Тәжікістан Кодекс байланыс тұлғасы О.А. Халимов аудиторияға Траст қорының жобасының жалпы құрылымы туралы айтып, іске асыру жоспарын ұсынды. Семинарға қатысушылар іс-қимыл жоспарын іске асыру туралы өз көзқарастарымен бөлісті және белсенді талқылаулардан кейін өз түзетулерін енгізді. Нәтижесінде Жол картасының жобасы әзірленді.

Семинардың екінші күні «Кодекс Алиментариус» Комиссиясының бейіндік комитеттеріне және ондағы жұмыс ерекшеліктеріне арналды. О. Халимов Тәжікістан үшін Кодекстің басым бейінді комитеттерін таңдау үшін негіздеме ұсынды. 

Семинарға қатысушылар үшін «Кодекс Алиментариус» Комиссиясының рәсімі бойынша Басшылықпен танысу маңызды мәселе болды. Кодекстің онлайн құралдарымен жұмыс істеудің теориялық ережелері ұсынылды. Осыдан кейін практикалық сессия өткізіліп, оның шеңберінде семинарға қатысушылар арнайы құрылған электрондық оқыту жұмыс тобында ақпаратты тіркеу және ұсыну дағдыларын көрсетті.

Қараша, 2024. Кодекс Алиментариус мәселелері бойынша ұлттық құрылым ДДҰ елдегі кеңсесінің және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің техникалық қолдауымен Алматы, Өскемен, Ақтөбе және Астана қалаларында тақырыптық семинарлар өткізуге спикерлер ретінде қатысты. Формат: физикалық қатысу және онлайн.

Семинарларда ДДҰ елдегі кеңсесінің басшысы Скендер Сила және ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің «Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығындағы» ШЖҚ РМК Басқарма төрайымы А.С.Есмағамбетова сөз сөйледі.

Семинарға бизнес-операторлар және ҚР ДСМ санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің аумақтық бөлімшелері қатысты. Ас тұзын артық тұтыну проблемасы, жұқпалы емес аурулардың (ЖЕА) дамуы, ҚР-дағы ағымдағы жағдай, ДДҰ ұсынған ас тұзын тұтынуды азайту жөніндегі шаралар және халықаралық практика, мемлекеттік органдар мен жеке өндірістік сектордың болжамды қадамдары талқыланды.

Тәжірибелік сессия өткізілді, онда қатысушылар тамақ өндірісінде тұзды тұтынуды азайту, нормативтік-құқықтық актілерді өзгерту және халықтың, оның ішінде өндірістік сектордың хабардарлығын арттыру бойынша іс-шаралар өткізу алгоритмдерін әзірледі. 

2024 жылғы 23-24 қазан, «Конвергенция бастамасы – Қазақстандағы азық-түлік жүйелері мен климаттық әрекет арасындағы синергияны нығайту» Ұлттық семинары өтті. Семинарды Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ербол Тасжүреков ашты. Ашылу сөзімен Азық-түлік жүйелері жөніндегі ұлттық үйлестіруші Назгүл Хатепова, БҰҰ-ның Азық-түлік жүйелері жөніндегі үйлестіру орталығының директоры Стефанос Фотиу, БҰҰ Еуропа және Орталық Азия елдері үшін азық-түлік жүйелері жөніндегі коалициясының тең төрайымы Раймунд Йеле және ФАО елдегі кеңсесінің өкілі Жаңыл Бозаева.

Конвергенция бастамасы үкіметтерге және ұлттық мүдделі тараптарға ТДМ және Париж климаттық келісіміне қол жеткізуге бір мезгілде ықпал ететін синергетикалық әрекеттерді күшейтуге мүмкіндік беретін «азық-түлік жүйелерін өзгерту» және «климаттық әрекет» күн тәртібін сәйкестендіру бойынша ұлттық күш-жігерді қолдауға бағытталған.

Қазақстан Еуропа мен Орталық Азиядағы бірінші пилоттық ел ретінде таңдалды, бұл азық-түлік жүйелері мен климаттық әрекетте қол жеткізілген елеулі табыстар мен прогреске негізделуге мүмкіндік береді. Осы әрекеттердің бір бөлігі ретінде табиғи ресурстарды қорғау және климаттық проблемаларды шешу кезінде азық-түлік жүйелерін тұрақты түрлендіруде шешуді қажет ететін маңызды мәселелерге су ресурстарын басқаруды жақсарту, жердің деградациясын шешу және осал топтардың мүмкіндіктерін кеңейтетін инклюзивті саясатты алға жылжыту кіреді.

Семинарға қатысушылар анықталған олқылықтарды жою үшін сәйкестендіруді жақсарту бойынша практикалық келесі қадамдар мен бағыттар бойынша Жол картасының жобасын талқылады және әзірледі.

2024 жылдың 23-24 қазанында Астана медицина университеті ДДҰ қолдауымен «Астана Медицина университеті» КЕАҚ-ның 60 жылдығына арналған және академик Дәленов атындағы университеттің тұңғыш түлегін еске алу күніне арналған «Профилактикалық медицина – сапалы және салауатты ұзақ өмір сүру векторы: Конференция 2024» ғылыми-тәжірибелік конференциясын өткізді.

Конференцияға ДДҰ-ның елдегі кеңсесінің басшысы Скендер Сыла, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі В.В.Бенберин, Ресей геронтологиялық ғылыми-клиникалық орталығының профессорлық-оқытушылық құрамы, студенттер, магистранттар мен докторанттар қатысты.

«Профилактикалық медицинаны дамыту: қиындықтар мен мүмкіндіктер» пленарлық мәжілісінде ДДҰ-ның тағамтану саясаты, салауатты өмір салтының ұлттық мониторингі, аурудың алдын алудағы инновациялық тәсілдер, Қазақстандағы интеграциялық медицинаның дамуы талқыланды.  Ғылым докторы, профессор, Кодекс Алиментариус комиссиясының жұмысы және Қазақстан тәжірибесі туралы Ұлттық үйлестіруші Н.М.Қарсыбекова баяндама жасады.

«Профилактикаға біртұтас көзқарас: отбасы, жас және жеке медицина», «Виртуалды денсаулық шешімдері: алдын алу және өмір салты», «Нутрициология және оңалту: өмір сапасын жақсарту стратегиялары» пленарлық отырыстарында белсенді пікірталас өтті.

Конференция қорытындысы бойынша қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге «Профилактикалық (интегративті) медицина» мамандығын қосу және «Профилактикалық (интегративті) медицина докторы» лауазымын енгізу, профилактикалық медицина және тамақтану зерттеулерге гранттар бөлуді қарастыру, ЖҚА профилактикасын жақсарту, профилактикалық медицина үшін білім беру компоненттерін күшейту туралы қаулы қабылданды.

Қазақстан өңірлерінде «Тамақ қауіпсіздігінің өзекті мәселелері» тақырыбында өткізілетін семинарлар тізбегіндегі қорытынды семинар 2024 жылғы 26-27 маусымда Батыс Қазақстан облысы Орал қаласында өткізілді. Іс-шараны өткізу тақырыбының маңыздылығы мен өзектілігін ескере отырып, Батыс Қазақстан облысының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті «Атамекен» өнер одрасының конференц-залында семинар өткізетін орынды дайындалды. Семинарға ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің, ҚР Ауыл шаруашылығы Министрлігі Ветеринарлық бақылау және қадағалау комитетінің, "Ұлттық сараптама орталығы" РМК, "Атамекен" Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының аумақтық бөлімшелерінің және Батыс Қазақстан облысының тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының 48 қызметкері қатысты.

Аудиториямен баяндамаларды тыңдау барысында ветеринариялық препараттарды қолдануды талқылау, тамақ кәсіпорындары қызметкерлерінің гигиеналық нормалар мен тауарлық көршілестік нормаларын сақтауы бойынша пікірталастар туындады. Сондай-ақ, қатысушылар өз қызметі барысында кездесетін тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ағымдағы мәселелері талқыланды.

Қатысушылар құзыреттілікті арттыру және оларды тамақ қауіпсіздігі саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуға тарту үшін осындай семинарларды өткізудің маңыздылығын бірауыздан атап өтті.

2024 жылғы 19-20 маусымда Ақтөбе қаласында елдің батыс өңірі үшін тамақ қауіпсіздігі мәселелері бойынша оқыту семинары өтті. Ақтөбе, Атырау және Маңғыстау облыстарының 55 қатысушысы тіркелді.

Ақтөбе облысы ҚР ДСМ санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті департаментінің басшысы Р. Қойшанова құттықтау сөз сөйлеп, жемісті жұмыс тіледі. Заманауи кең залды ҚР ДСМ санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті, АШМ Ветеринарлық бақылау және қадағалау комитеті, ҚР ДСМ СЭБК "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК, азық-түлік объектілердің өкілдері жинады.

Дәріскерлермен қамтылған тақырыптар жалпы өзекті мәселелер бойынша, атап айтқанда, стандарттар Кодекс Алиментариус және оларды әзірлеуге қатысудың практикалық аспектілері, "бірыңғай денсаулық" тәсілі, сондай-ақ ХАССП қағидаттарын енгізуді қоса алғанда, нақтырақ, транс майларды тұтынуды шектеу стратегиясы, синтетикалық бояғыштар сияқты әртүрлі салалардағы аудиторияны қызықтыруға мүмкіндік берді.

Қатысушылардың сауалнамасы осындай семинарларды өткізу қажеттілігі бар екенін көрсетті, тақырыптар ұсынылды.

Өскемен қаласы "Тамақ қауіпсіздігінің өзекті мәселелері" тақырыбында топтық семинарларын өткізудің кезекті орны болды. Іс-шараға шақырылды Шығыс Қазақстан және Абай облыстарының Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің (бұдан әрі-ҚР ДСМ КСЭК) және Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық бөлімшелерінің, "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК, "Республикалық ветеринариялық зертхана" ШЖҚ РМК, "Атамекен" Ұлттық кәсіпкерлер палатасының, сондай-ақ тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарының өкілдері шақырылды. Барлығы 60 адам қатысты.

Ұсынылған баяндамаларға қатысушылар жоғары қызығушылық танытты. Қазақстанда Алиментариус Кодексі стандарттарын қолдану, мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру, НАССР енгізу, микробқа қарсы тұрақтылық, транс майларды реттеу мәселелері қызу талқыланды. Нәтижесінде кейбір кәсіпкерлер мен Шығыс Қазақстан облысы бойынша ҚР ДСМ КСЭК қызметкерлері "Алиментариус Кодексі" Комиссиясының бейіндік комитеттеріндегі жұмыс жөніндегі ұлттық сарапшылар тобына қосылуға ниет білдірді. Сондай-ақ, тамақ өнімдерінің қауіпсіздігінің басқа да маңызды аспектілері бойынша осындай семинарлар өткізу қажеттілігі туралы тілектер айтылды.

2024 жылғы 5-6 маусымда Қостанай қаласында мүдделі ұйымдар мен ведомстволар үшін «Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігінің өзекті мәселелері» атты аймақтық семинар өтті. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің аумақтық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменттерінің, Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ветеринариялық бақылау және қадағалау инспекциясының, «Ұлттық сараптама орталығы» филиалының Қостанай облысы бойынша өкілдері және тамақ өнімдерін өндірушілер қатысты. Барлығы 54 қатысушы.

Семинар бағдарламасына сәйкес азық-түлік қауіпсіздігі мәселелері, соның ішінде Кодекс Алиментариус халықаралық стандарттары, ХACCП, тағамдық микробқа қарсы тұрақтылық мәселелері талқыланды. Әдеттегідей, транс майларының денсаулыққа әсері, оларды қазіргі адамдардың тұтыну деңгейі және транс майларын пайдалануды шектеу саясаты туралы талқылау практикалық қызығушылық тудырды. Сондай-ақ, Кодекс Алиментариус комиссиясының жұмысы аясындағы шолу құжаты болып табылатын жаңа азық-түлік көздері туралы баяндамадан кейін қызу пікірталас өтті.

Семинардың сапасын анықтау үшін қатысушылардан сауалнама жүргізілді; талдау барлық жоспарланған семинарлардың соңында жүргізіледі.

Берлин қаласында (Германия) «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының  Еуропа бойынша ФАО/ДДҰ үйлестіру комитетінің 33 – ші сессиясы (бұдан әрі-CCEURO33) өтті. Қатысушылар Еуропа аймағының 32 елінен, басқа аймақтардан төрт мүше елден, екі бақылаушы ұйымнан, сондай-ақ Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымынан (ФАО) және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымынан (ДДҰ) делегаттар қатысты.

Сессия барысында келесі мәселелер қаралды: «Бірыңғай денсаулық» тәсілі және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі – мәселелері мен әлеуеті; «Алиментариус Кодексі» комиссиясы және Кодекстің көмекші органдарымен көтерген мәселелер; аймақтағы ФАО/ДДҰ қызметі; еуропалық өңірдегі тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі мен сапасы; Кодекс стандарттарын қолдану және олардан өңірде алынатын табыс.

Сондай-ақ, күн тәртібіндегі мәселелердің бірі өңір үшін өзекті қызмет болды. Осы мәселе шеңберінде Еуропалық аймақ үшін қолда бар өнімдер негізінде дұрыс тамақтанудың басшылық қағидаттарын әзірлеу бойынша электрондық жұмыс тобын құру қажеттігі туралы уағдаластыққа қол жеткізілді. Жұмыс тобының төрағасы Германия, тең төрағалары Испания, Түркия және Қазақстан болды.

Бұдан басқа, 2020-2025 жылдарға арналған «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының стратегиялық жоспары: Еуропалық өңірде жүзеге асыру іске асыруын барысы талқыланды. Осы мәселе бойынша Қазақстан 2024-2025 жылдары Еуропалық өңірде жүзеге асыруға ұсынылатын қызмет түрлері бойынша «Кодекстің барлық мүшелерінің стандарттарды әзірлеудің барлық кезеңдеріне қатысуын қамтамасыз ету» 4 басым мақсатының жобасын талқылау бойынша орташа деңгейдегі елдер (ОДЕ) тобының фасилитаторы болды.

CCEURO-ның 2026-2031 жылдарға арналған «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының стратегиялық жоспары: жағдай және келесі кезеңдер» жобасын әзірлеуге қосқан үлесі мен қатысуы қаралды.

30 мамырда «Кодекстің сенім қоры-2: бенефициар елдердің болашағы және CTF2 жобасының нәтижелерінің репозиторийін ұсыну» атты параллель іс-шара өткізілді. Қазақстан Қазақстанда Траст қорының жобасын іске асырудың қорытындылары мен табыстары туралы баяндама жасады. Сондай-ақ, «Азық-түлік өнімдеріне арналған халықаралық стандарттар үшін ұлттық деректер мен ақпаратты пайдалану» іс-шарасы өткізілді.

Төрағалық етудің бірінші жылы кезеңінде Германия Федеративтік Республикасының атқарған жұмысы CCEURO33-те жоғары бағаланды және ГФР-ның төраға ретіндегі өкілеттігі тағы екі жылдық мерзімге ұзартылды.

2024 жылғы 14-15 мамырда Павлодар қаласында семинар өтті, оған Павлодар облысының ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің аумақтық бөлімшелерінің, "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК филиалының, тамақ өнімдерін өндірушілердің, "Атамекен" ҰКП және университет (Павлодар мемлекеттік Торайғыров атындағы университеті) қызметкерлері қатысты (45 адам).

Спикерлер "Кодекс Алиментариус" Комиссиясының, олардың бейіндік комитеттерінің, микробқа қарсы төзімділіктің және "Бірыңғай денсаулық" тәсілінің, ХАССП қағидаттарының, тамақ генезі ауруларының өршуінің мәселелері бойынша сөз сөйледі.

Семинарға отандық тамақ өнімдерін өндірушілер қатысып, ХАССП қағидаттарына қатысты өз тәжірибелерімен және пікірлерімен бөлісті. Атап айтқанда, шұжық өнімдері мен жартылай фабрикаттар шығаратын "Рубиком" кәсіпорны ХАССП қағидаттарын енгізу бойынша атқарылған жұмыстар туралы айтып берді. "Абай" ет өңдеу кәсіпорны бас директорының кеңесшісі ХАССП – бұл, ең алдымен, өндіруші өзінің жұмыс процесін басқара алатын, жұмыс процесін сауатты бөлетін және ең бастысы, шығарылатын өнімнің қауіпсіздігі үшін тұтынушы алдындағы жауапкершілігін түсінетін өзін-өзі бақылау екенін айтты. Сонымен қатар, ХАССП Халал өнімдеріне қойылатын талаптарға өте ұқсас. ХАССП қағидаттарын енгізу шығарылатын өнімнің азық-түлік қауіпсіздігінің кепілі болып табылатыны, сондай-ақ кәсіпорынның экспорттық әлеуетін айтарлықтай арттыратыны атап өтілді.

Қалыптасқан дәстүр бойынша қатысушылар семинардың сапасын бағалап, өздеріне қызықты және жұмыс қызметінде қажет тақырыптар бойынша өз тілектерін білдірді. Жауаптарды талдау қатысушылардың семинар шеңберінде алған білімдеріне қанағаттанушылығын, материалдардың ақпараттық қолжетімділігін анықтады және осындай семинарларды тұрақты негізде өткізуге тілектерін білдірді.

Семинарлардың жоспарланған кестесінің аясында Астанада «Азық-түлік қауіпсіздігінің өзекті мәселелері» тақырыбында семинар өтті. Семинарға Астана қаласының, Ақмола, Ұлытау және Қарағанды ​​облыстарының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы қызметтері мен департаменттерінің өкілдері және кәсіпкерлер қатысты. Барлығы 56 адам қатысты.

Қатысушылардың пікірлері бойынша семинар өте өзекті және пайдалы болды. Қазақстан заңнамасындағы пестицидтердің шекті рұқсат етілген деңгейіне мониторинг жүргізу мәселесі семинарға қатысушылардың ерекше қызығушылығын тудырды. Сондай-ақ тамақтан улануларды есепке алу және болжау, қатысушыларға белгілі тамақтан улану жағдайлары да қызу пікірталас тудырды. Жаңа қуат көздері туралы презентацияның өзектілігі атап өтілді.

Семинар соңында семинардың тиімділігін анықтау мақсатында қатысушылар арасында сауалнама жүргізілді. Сауалнама қорытындысы бойынша жоғары баға беріліп, осындай семинарларды тұрақты түрде өткізуге тілектер айтылды.

Семинарға қатысушылардың өздері атап өткендей, аудиторияны сапалы ұсыну құнды болды, бұл әртүрлі кәсіби позициялардан/көзқарастардан көтерілген тақырыптарды талқылауға мүмкіндік берді.

Ағымдағы жылдың 19 сәуірінде Ресей экспорттық орталығы және Беларусь пен Қазақстанның сертификаттау жөніндегі жетекші органдары ЕАЭО елдеріне экспорттық жеткізілімдерді жоспарлайтын немесе жүзеге асыратын компаниялар үшін вебинар өткізді. Вебинарға тамақ өнімдерін, тыңайтқыштарды, дәрілік заттарды, оның ішінде ветеринариялық, медициналық бұйымдарды, тұрмыстық химияны, құрылыс материалдарын, электроника мен байланыс құралдарын өндіру және сату өкілдері қатысты.

Вебинар барысында әртүрлі өнім түрлеріне арналған ЕАЭО Техникалық реттеу мәселелері бойынша және ЕАЭО техникалық регламенттерін қолдану, сондай-ақ ұйымдар экспорттаушылар мен импорттаушылар үшін көрсететін қызметтер үшін презентациялар ұсынылды.

Зейнулла Шәріпов Ұлттық сараптама орталығының өкілі ретінде тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру негіздері туралы айтып, үдерістердің, тауарлар мен қызметтердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Ұлттық сараптама орталығы көрсететін қызметтерді ұсынды. Сондай-ақ Қазақстаннан ҚазСтандарт өкілі Қазақстандағы техникалық реттеудің презентациясымен сөз сөйледі.

2024 жылғы 16 сәуірде «Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі және сапасы» білім беру бағдарламасының магистранттары үшін «Әлемде және Қазақстан Республикасында тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі саласындағы төтенше жағдайларға ден қою жүйесі» тақырыбы бойынша презентация ұсынылды.

Шарипов Зейнулла Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі жөніндегі халықаралық органдар желісінің (INFOSAN) ұлттық үйлестірушісі және Тамақ өнімдері мен жемшөп туралы жедел хабарлау жүйесінің (RASFF) байланыс тұлғасы ретінде Қазақстандағы төтенше жағдайларға ден қою жүйесі және Қазақстанның әлемдік қоғамдастықпен өзара іс-қимылы туралы айтып берді.

Сондай-ақ, Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі жөніндегі халықаралық органдар желісі (INFOSAN) және Тамақ өнімдері мен жемшөп туралы жедел хабарлау жүйесі (RASFF) ретінде халықаралық жүйелердің жұмыс істеуі туралы ақпарат ұсынылды. Қазақстанға қатысты жағдайлар бойынша осы жүйелермен өзара іс-қимыл мысалдары келтірілді.

Магистранттар презентацияға қызығушылық танытты және Қазақстанның кейбір өңірлеріндегі төтенше жағдайларды ескере отырып, тасқын сулардан кейінгі аурулардың алдын алуға қатысты сұрақтар қойды.

2024 жылдың 11 сәуірінде С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-нің нутрициология кафедрасының, Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасының, эпидемиология кафедрасының қызметкерлеріне арналған семинар өтті. Кафедралар Қазақ тамағамтану академиясында орналасқан. Дәріскерлер "Кодекс Алиментариус" Комиссиясының Еуропа бойынша ФАО/ДДҰ үйлестіру комитетінің өңірлік үйлестірушісі ретіндегі Қазақстанның тәжірибесі, ластаушы қоспалар, тамақтану және арнайы диеталық мақсаттағы өнімдер, ветеринариялық препараттар жөніндегі кодекс комитеттерінің жұмысы туралы баяндама жасады. Сондай-ақ, оқытушылар құрамы ХАССП қағидаттарын құру мәселесіне қызығушылық танытты.

Нутрициология кафедрасының меңгерушісі М.С. Қайнарбаевамен онлайн режимде кафедра студенттері, магистранттары үшін тамақ қауіпсіздігі және Кодекс Алиментариус мәселелері бойынша дәрістер өткізуді ұйымдастыру туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.

2024 жылғы 9-10 сәуірде Алматы қаласында, Алматы және Жетісу облыстарының мүдделі тұлғаларын шақырумен семинар өтті. Екі күндік семинарға қатысушылардың 63 ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің, ҚР АШМ Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық бөлімшелері, "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК және Атамекен ҰКП филиалдары, Алматы қ. және аталған облыстардың тамақ өнімдерін өндірушілер, ЖОО (Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы технологиялық университеті қатысты).

Сөз сөйлеу барысында қатысушылар баяндама тақырыптары аясында сұрақтар қойды. Қатысушылар халықаралық стандарттарға сай келетін отандық тамақ өнімдерін өндірушілердің болуына қызығушылық танытты. Жалпы Қазақстанда халықаралық стандарттарға сәйкес келетін және ұлттық және/немесе халықаралық деңгейде сауданы жүзеге асыратын өнімдер шығаратын өндірушілер бар екендігі түсіндірілді, яғни, кем дегенде, экспорттаушылар осындай өнімдерді шығарады. Көп нәрсе өнімдер мен қауіпсіздік көрсеткіштеріне байланысты.

Сондай-ақ, қатысушылар халықтың басым бөлігінің азық-түлік өнімдерін базарларда және азық-түлік қауіпсіздігіне кепілдік жоқ сауда орындарында сатып алуын белсенді талқылады. Әдетте, табиғи сауда орындарында азық-түлік сатып алынады, себебі оның бағасы қол жетімді. Алайда, ҚР аумағында барлық азық-түлік өнімдері сауда орнына, сату нысандарына (оффлайн, онлайн) және т.б. қарамастан қауіпсіз болуы тиіс, бұл мәселе денсаулық сақтау министрлігінің, атап айтқанда ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің құзыретінде.

Семинар соңында қатысушылар сауалнамаға жауап берді, оның барысында өткізілген семинарды, оның баяндамаларының қолжетімділігін, алған білімдерінің жұмыста қолданылуын бағалау және оларды қызықтыратын тақырыптарды көрсету ұсынылды.

Қатысушылар тамақ қауіпсіздігі саласындағы өзекті мәселелерге ұқсас семинарлар / тренингтер өткізу қажеттілігін білдірді.

2024 жылғы 4 сәуірде 2024 жылғы сәуір мен маусым аралығында «Тамақ қауіпсіздігінің өзекті мәселелері» тақырыбында көшпелі семинарлар өткізу бойынша жұмыс басталды. Аталған семинарлар Қазақстан Республикасында 2024 жылдың 1 жартыжылдығына арналған «Бірыңғай денсаулық» тәсілін енгізу және қолдану мәселелері бойынша ДДҰ елдік кеңсесінің операциялық жоспарының 5-тармағын іске асыру мақсатында, сондай-ақ ФАО/ДДҰ Кодексінің траст қоры шеңберінде өткізіледі. Бірінші семинар Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Шымкент қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті департаментінің базасында өткізілді.

Семинар бағдарламасы екі күнге созылды. Бірінші күні Қазақстанның «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының жұмысындағы тәжірибесі, ластаушы қоспалар, диеталық тамақ өнімдері, ветеринариялық препараттар, транс майлар, сондай-ақ НАССР, тамақ өнімдерін мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша баяндамалардың тұсаукесерлері ұсынылды. Екінші күні тамақтан улануды тергеу, «Бірыңғай денсаулық» тәсілі, микробқа қарсы төзімділік, оның ішінде Алиментариус Кодексінің стандарттары шеңберінде, тамақ бояғыштары, пестицидтердің қалдықтары, НАССР, жаңа тамақтану көздері, санитарлық-эпидемиологиялық мониторинг және бақылау сатып алу үшін тамақ өнімдерінің қауіпсіздік көрсеткіштерін анықтау үшін тәуекелдерді бағалау әдістемесі бойынша баяндамалар айтылды. Семинар қорытындысы бойынша өткізілген семинарды бағалау және жаңа қажеттіліктерді анықтау мақсатында сауалнама жүргізілді.

Семинарға Шымкент қ., Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарының ҚР ДСМ Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің және ҚР АШМ Ветеринарлық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық бөлімшелерінен, «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ РМК және Атамекен ҰКП филиалдарынан, тамақ өнімдерін өндірушілерінен 55 адам қатысты.

Баяндамаларның тақырыбы семинарға қатысушылардың арасында қызу пікірталас тудырды және халықаралық стандарттар Алиментариус кодексі жұмысына қатысудың маңыздылығы мен қажеттілігін түсінді. Сондай-ақ, азық-түлік қауіпсіздігінің өзекті тақырыптары бойынша осындай тұрақты семинарлар өткізу туралы тілек айтылды.

2023 жылғы 7 желтоқсанда «Алиментариус кодексі. Нәтижелер, алынған сабақтар, жетістіктер» тақырыбында конференция өткізілді. Аталған іс-шара ДДҰ-ның 2021-2023 жылдарға арналған «Алиментариус кодексі мәселелері бойынша тұрақты ұлттық әлеуетті құру» Траст Қорының (бұдан әрі – ТФ жобасы) жобасын іске асыруды аяқтауға орайластырылды. Аталған конференцияны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Төрағасы Н.О. Сәдуақасов ашты. Сондай-ақ, ДДҰ өкілі – Қазақстандағы ДДҰ елдік кеңсесінің басшысы Скендер Сыла, Орталық Азия бойынша субөңірлік өкілдігінің басшысы Мереке Тайтубаев, ФАО-Қазақстан әріптестік бағдарламасының үйлестірушісі Андрей Ершов құттықтау сөз сөйледі. Іс-шараға мүдделі мемлекеттік органдардан, «Атамекен» ҚР Ұлттық Кәсіпкерлер палатасынан, ҒЗИ, ЖОО-лардан және т. б. 40-қа жуық адам қатысты.

Алиментариус Кодексінің ұлттық үйлестірушісі Қарсыбекова Н.М. 3 жыл ішінде ТФ жобасын іске асыруға, оның ішінде Еуропалық өңірдегі өңірлік төрағалыққа толық шолу жасады.

Қазақстандағы ФАО/ДДҰ кодексінің Траст қорының жобасын іске асырудың жоғары сараптамалық бағасын халықаралық сарапшы, м.ғ.к. Еронимас Маскелюнас берді.

Тамақ қауіпсіздігін, халықаралық стандарттау және ұлттық заңнаманы үйлестіру үрдістерін қамтамасыз ету мәселелері бойынша ҚР ДСМ СЭБК «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ РМК Басқарма төрағасы Е.А. Қиясов, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті төрағасының орынбасары С.Б. Төлегенов, «Қазақстандық стандарттау және метрология институты» РМК Техникалық реттеу жөніндегі үйлестіру орталығы басшысының орынбасары Раззаренов А.А., б.ғ.д., С.Сейфуллина атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің профессоры Б.С. Майқанов, Қазақ тағамтану академиясының жетекші маманы А.Ш. Шәріпбаева, «Астана Медицина Университеті» КеАҚ Академик Е.Д. Дәленов атындағы профилактикалық медицина ғылыми-зерттеу институтының ғылыми қызметкері Е. Төлегенова баяндама жасалды.

Конференцияның қорытынды бөлімінде ұлттық сарапшылардың қатысуымен пленарлық сессия өткізілді, онда олар ТФ жобасының іс-шаралары шеңберінде өз тәжірибелерімен бөлісе алды.

Конференция соңында барлық қатысушылар азық-түлік тізбегінің барлық қатысушыларын стандарттарға байланысты мәселелерге тартуға жәрдемдесу үшін ТФ жобасының іс-шараларын іске асыруды жалғастырудың қажеттілігі мен маңыздылығы туралы біржақты қорытындыға келді. Әсіресе, облыс деңгейінде жергілікті жерлерде оқытуды ұзарту өте маңызды.

Бүгін Римде (Италия) Алиментариус кодексі комиссиясының 46-шы сессиясы жұмысын бастады, оған әлемнің 189 елінен 600-ге жуық делегат қатысады.

Делегация құрамына Қазақстан Республикасынан ҚР ДСМ СЭБК Ұлттық сараптама орталығының Басқарма Төрағасы Ерлан Қиясов, Қазақстандағы Алиментариус Кодексі мәселелері жөніндегі ұлттық үйлестіруші Найля Қарсыбекова, Қазақ тағамтану академиясының жетекші ғылыми қызметкері Айгүл Шәріпбаева, Ұлттық сараптама орталығының Стратегиялық даму және халықаралық ынтымақтастық департаментінің халықаралық ынтымақтастық бөлімінің маманы Зейнолла Шәріпов қатысуда.

Сессияның бірінші күні Алиментариус кодексі комиссиясының 60 жылдығын мерекелеуге арналып, ФАО, ДДҰ басшыларының, өңірлік және бейіндік комитеттер төрағаларының сөз сөйлеулерімен ашылды. Комиссияның 46-шы сессиясының пленарлық талқылауы 2023 жылдың 2 желтоқсанына дейін жалғасады.

Делегаттар бейінді комитеттер шеңберінде азық-түлік өнімдеріндегі ветеринариялық дәрілік препараттардың қалдықтары, тамақ және арнайы диеталық тағамға арналған өнімдер, тағамдық қоспалар және т.б. сияқты маңызды мәселелерді талқылайды. Ағымдағы жылдың 1 желтоқсанында қазақстандық делегация микробқа қарсы тұрақтылық мәселелерін талқылауға және Траст қоры жобасы шеңберінде іс-шараларды іске асыруға қатысуы тиіс.

Стандарт жобасы бойынша зилпатерол гидрохлоридінің рұқсат етілген ең жоғары деңгейлері бойынша пікірталас күтілуде. Бұл мәселе, сондай-ақ басқалар, атап айтқанда 2026-2030 жылдардағы стратегиялық жоспардың жобасы, азық-түліктің жаңа көздері мен азық-түлік өндіру жүйелері Еуропалық аймақ үшін ерекше маңызға ие.

Ұлттық сарапшы Оутелеева Л. «Ғылым континенті» Үлкен Еуразия елдерінің жас ғалымдарының академиялық форумына қатысты.

Форумға 14 елдің жас ғалымдары қатысты. Бұл форум Ресей Ғылым академиясының 300 жылдығын мерекелеу аясында өтті.

«Әртүрлі жаңғақтардың афлатоксинмен ластануы және оларды детоксикациялау тәсілдерін әзірлеу» баяндамасы II орынды иеленді.